برنامه جامع صیانت از جنگلهای شمال کشور
برنامه جامع صیانت از جنگلهای شمال کشور (حفظ ، نگهداری و توسعه جنگلهای شمال )
برنامه جامع صیانت از جنگلهای شمال کشور (حفظ ، نگهداری و توسعه جنگلهای شمال )
وزارت جهاد کشاورزی - سازمان حفاظت محیط زیست - سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هیأت وزیران در جلسه مورخ 1382.6.5 بنا به پیشنهاد شماره 80.4108- 105.22511 مورخ1380.12.28 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی‌جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌ریزی جامع صیانت از جنگلهای شمال کشور (حفظ، نگهداری و توسعه‌جنگلهای شمال) را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول - طبقه بندی وظایف در سطوح مختلف مدیریت جنگلهای شمال کشور:
ماده 1- قلمرو وظایف و نمودار کلی سطوح مختلف (سیاستگذاریهای کلان، هماهنگی، نظارت واجرای عملیات) مدیریت جنگلهای شمال کشور، به شرح جدول زیر تعیین می‌شود:
شرح وظایف حوزه وظایف وظایف متناظر حوزه نهاد یا دستگاه متولی سطح یک امورحاکمیتی حوزه سیاستگذاری‌کلان و ایجادهماهنگی با کلیت‌دولت و نظام - پیشنهاد راهبردها، خط مشی‌ها وسیاست‌های کلان حفاظت، احیا،بهره‌برداری و توسعه جنگلهای شمال‌کشور
- برقراری و ایجاد هماهنگی‌های کلانفرابخشی بین دستگاه‌های‌اجرایی مختلف
- سیاستگذاری درخصوص استفاده ازاراضی منابع ملی برای مصارف مختلف که‌منجر به تغییر کاربری و کاهش سطح‌جنگلهای شمال می‌شود.
- تصویب ضوابط، معیارها واستانداردهای زیست محیطی طرحهایمدیریت منابع طبیعی وزارت جهاد کشاورزی (سازمان‌جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری‌کشور). شورای‌عالی‌حفاظت‌محیط‌زیست
سطح دو امورحاکمیتی حوزه برنامه‌ریزی،تأمین منابع،تخصیص و نظارت (سیاستگذاری‌متمرکز) - تهیه وتدوین ضوابط، معیارها واستانداردهای زیست محیطی طرحهایمدیریت منابع طبیعی شمال کشور سازمان حفاظت محیط زیست
- تدوین خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی‌و برنامه‌ریزی امور در چارچوب ضوابط‌و معیارهای زیست محیطی مصوب
- تهیه، تدوین و تصویب شرح خدمات‌طرح‌های مدیریت منابع طبیعی درچارچوب ضوابط و معیارهای زیست‌محیطی مصوب
- نمایندگی دولت در مورد حقوق مالکیت‌مربوط به عرصه و اعیانی جنگلها، مراتع وبیشه‌های طبیعی
- تعیین و دریافتعوارض و بهره مالکانه مصوب مراجع‌ذی صلاح از بهره‌برداران وزارت جهاد کشاورزی
- سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری‌کشور (نظارت فنی و اجرایی) سازمان حفاظت محیط زیست(نظارت زیست محیطی)
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی‌کشور (نظارت برنامه‌ریزی‌ای)
- نظارت، پایش و ارزیابی‌راهبردها، سیاستها، خطمشی‌ها واقدامات اجرایی سطح سه امورحاکمیتی حوزه انسجام وهماهنگی‌های کلانبین بخشی - تهیه طرحهای مدیریت منابع طبیعی.حفاظت فیزیکی از عرصه‌های منابع‌طبیعی شمال کشور - ساماندهی جنگل‌نشینان و خروج دام از جنگلهای شمال‌کشور - نقشه‌برداری و اخذ سند مالکیت‌اراضی منابع ملی به نام دولت وزارت جهاد کشاورزی (سازمان‌جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری‌کشور)، بخش غیردولتی و سازمان‌حفاظت محیط زیست حسب مورد سطح چهار امورتصدی حوزه اجرا وعملیات (فضای‌رقابتی و عدم‌تمرکز) - اجرای طرحهای مدیریت منابع طبیعی بخش غیردولتی
فصل دوم - سیاستها و اقدامات اجرایی برای حفاظت از جنگلهای شمال کشور:
ماده 2- وزارت جهاد کشاورزی(سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور) مکلف است در جهت‌تسریع در شناسایی و تعیین محدوده‌های اراضی منابع ملی و تفکیک مستثنیات قانونی مردم طی برنامه‌ریزی‌ضربتی دو ساله در استانهای شمالی کشور تمامی عرصه‌های منابع ملی را تعیین تکلیف نموده و سند آن را به‌نام دولت اخذ نماید. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نیز موظف است اعتبار مورد نیاز را پس ازبررسیهای کارشناسی، در قالب بودجه سالانه برای دستگاههای اجرایی ذی‌ربط پیش بینی نماید.
ماده 3- وزارت جهادکشاورزی موظف است با هماهنگی و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست،حداکثر ظرف شش ماه پس از ابلاغ این تصویبنامه ، پیشنهادهای خود را به منظور اصلاح قوانین و مقررات‌در زمینه حفاظت و بهره برداری از جنگلهای شمال کشور، برای
سیر مراحل قانونی به هیأت دولت ارایه‌نماید.
ماده 4 - رئیس قوه قضاییه می‌تواند برای رسیدگی به پرونده معترضین و بهره برداران غیر قانونی ازجنگل نسبت به ایجاد دادگاههای ویژه اتخاذ تصمیم نماید.
ماده 5 - به منظور افزایش امکان استفاده از تجهیزات حفاظتی و روشهای نوین حفاظت از جنگلهای‌شمال کشور، وزارت جهادکشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست حسب مورد مکلفند، با همکاری وهماهنگی وزارت کشور(نیروی انتظامی) و بسیج با استفاده از امکانات و تجهیزات آن و نیز به کارگیری‌مشارکتهای مردمی، نسبت به تکمیل پوشش شبکه رادیویی (بی سیم) در سطح جنگلهای شمال، تشکیل یگان‌حفاظت، تحت پوشش حفاظتی قراردادن گلوگاه‌های جاده‌های اصلی و احداث کمربندهای حفاظتی اقدام‌نمایند. امکانات و اعتبارات مورد نیاز پس از ارایه طرحهای لازم و بررسیهای کارشناسی توسط سازمان‌مدیریت و برنامه‌ریزی کشورخواهد تأمین شد.
ماده 6 - کاهش و توقف عوامل مهم تخریب جنگلهای شمال کشور به شیوه‌های زیر الزامی است:
1- خروج دام و جنگل نشینان از جنگلهای شمال:
وزارت جهادکشاورزی (سازمان جنگلها ،مراتع و آبخیزداری کشور) مکلف است در یک برنامه‌ریزی‌زمانی و به صورت فوق‌العاده، نسبت به خارج سازی دامهای باقیمانده در سطح جنگلهای شمال (تعداد 3.7میلیون واحد دامی) و حدود 10565 واحد خانوار جنگل نشین( آبادیهای زیر20 خانوار) طی یک‌برنامه‌ریزی زمان‌بندی حداکثر شش ساله از عرصه‌های جنگلی شمال کشور اقدام نماید. برای دستیابی به‌اهداف مذکور لازم است وزارت یادشده ضمن بازنگری در روشهای اجرایی کنونی، نسبت به دستیابی‌راهکارهای مناسب و جدید از طریق مبادله نظرات و تجارب بین صاحب‌نظران و کارشناسان سایر بخشها،نیز اقدام نماید.
به منظور تسریع در اجرای عملیات و رفع موانع و مشکلات احتمالی و ضرورت هماهنگی دستگاههای‌مختلف اجرایی، استانداران استانهای شمالی کشور موظف به انجام تمهیدات لازم می‌باشند.
2- کاهش تدریجی بهره برداری‌های مجاز در حد توان اکولوژیکی جنگلهای طبیعی از طریق ارایه‌برنامه‌ریزی جایگزینی مصارف چوب ، تسهیل واردات چوب و سایر مکانیزمهای اقتصادی مبتنی برسازوکار بازار، همچنین تشدید مبارزه با قاچاق چوب و کنترل مبادی جاده‌های جنگلی.
3- حذف فعالیتهای عمرانی ناسازگار و مخرب جنگلهای کشور:
الف - اکتشاف و بهره برداری جدید از معادن طبقه (1) ماده (3) قانون معادن کشور- مصوب 1377 - ومعادن ذغال سنگ و سنگهای زینتی در محدوده جنگلهای شمال کشور با سطح تخریب بیش از چهار هکتار،منوط به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست خواهد بود. اکتشاف و بهره برداری جدید از معادن‌یادشده با سطح تخریب کمتر از چهار هکتار، منوط به موافقت اداره کل حفاظت محیط زیست استان است.
ب - تخصیص اعتبار اجرای طرحهای عمرانی ملی جدید، ساخت و ساز و توسعه کالبدی که منجر به‌تغییر کاربری جنگل و کاهش سطح آن می‌شود، منوط به انجام مطالعات زیست محیطی و تأیید سازمان‌حفاظت محیط زیست خواهد بود و اجرای طرحهای عمرانی استانی مشروط به اخذ مجوز از اداره کل‌حفاظت محیط زیست استان است. در موارد اختلاف موضوع در شورای عالی حفاظت محیط زیست مطرح‌خواهد شد.
ماده 7 - به منظور کاهش فشار جنگل نشینان و روستاهای حاشیه جنگل بر منابع جنگلی و جایگزینی‌سوختهای فسیلی به جای هیزم، شرکت ملی نفت ایران موظف است با همکاری وزارت جهادکشاورزی(سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور) نسبت به استقرار واحدهای توزیع نفت و گاز و دسترسی آسانساکنان روستاهای بالای بیست خانوار به سوختهای فسیلی به قیمتهای متناسب با شهرها، حداکثر ظرف (4)سال اقدام نماید.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز موظف است از طریق نظام بانکی کشور، تسهیلات لازم را برای‌احداث نانواییهای با سوخت فسیلی، شعبه‌های فروش نفت در روستاهای بالای بیست خانوارحاشیه جنگل‌و داخل آن برقرار سازد. تسهیلات مذکور با یارانه هفتاد درصد(70%) به سود و کارمزد از محل برنامه‌ریزی‌کمکهای فنی و اعتباری وزارت جهادکشاورزی تأمین و پرداخت خواهد شد.
ماده 8 - با توجه به محدودیت بالقوه منابع جنگلی و با هدف کاهش میزان برداشت چوب از جنگلهای‌شمال و کاهش میزان قاچاق چوب، وزارت بازرگانی موظف است با همکاری وزارتخانه‌های صنایع و معادن،جهادکشاورزی و سازمانهای تابعه (از جمله سازمان حفظ نباتات) نسبت به رفع موانع وارداتی انواع‌چوب‌آلات خام به کشور اقدام نماید.
ماده 9 - از تاریخ ابلاغ این تصویبنامه، صدور هر گونه مجوز احداث کارگاههای صنایع چوب وسلولزی که از منابع جنگلی شمال کشور استفاده می‌کنند در چارچوب مقررات سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری امکان پذیر خواهد بود. سازمانهای یاد شده مکلفند مقررات مربوط را حداکثر ظرف دو ماه اعلام نمایند.
ماده 10 - به منظور جبران خسارات وارده به مجریان طرحهای جنگلداری و صاحبان معادن که در اثراعمال این تصویبنامه دچار زیان و ضرر می‌شوند، دستگاههای اجرایی ذی‌ربط نوع و میزان خسارات وارده رابه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اعلام می‌نمایند تا پس از انجام بررسیهای کارشناسی لازم،راهکارهای مناسب جبران خسارات در شورای اقتصاد مطرح گردد.
ماده 11- با هدف حفاظت از ذخایر ژنتیکی گونه‌های گیاهی و جانوری جنگلهای شمال کشور، ضروری‌است امکانات لازم به منظور تجهیز، تکمیل و توسعه مناطق تحت مدیری سازمان حفاظت محیط زیست وسازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور حسب مورد در استانهای شمالی کشور از طریق مراجع ذی‌ربط‌پیش بینی شود.
فصل سوم - راهکارهای اجرایی برای احیا و توسعه پوشش گیاهی:
ماده 12- به منظور بازسازی و احیای پوششهای جنگلی مناطقی که در اثر عوامل تخریب و یابرداشتهای غیر اصولی به جنگلهای مخروبه تبدیل شده اند، وزارت جهاد کشاورزی (سازمان جنگلها ،مراتع‌و آبخیزداری کشور) مکلف است طی حداکثر شش ماه پس ازابلاغ
این تصویبنامه، مناطق یادشده را شناسایی‌و با استفاده از مشارکت مردم و امکانات نیروهای بسیج سازندگی، حداکثر طی دو برنامه‌ریزی پنج ساله تحت‌عملیات جنگلکاری و احیا قرار دهد.
ماده 13 - جهت توسعه جنگل و زراعت چوب، وزارت جهاد کشاورزی(سازمان جنگلها ،مراتع وآبخیزداری کشور) مکلف است از طریق اجرای سیاستهای تشویقی و جلب مشارکت مردم نسبت به توسعه‌سطح جنگلها و برقراری تعادل اکولوژیک در مناطق مستعد از طریق زیر اقدام نماید:
1 - جنگلکاری در اراضی بالادست و مناطقی که در گذشته جنگل بوده ولی اکنون به دلایل مختلف تغییرکاربری یافته و تخریب شده اند.
2 - به کارگیری نتایج حاصل از تحقیقات کاربردی بر روی گونه‌های سریع‌الرشد سازگار با شرایط‌اکولوژیک مناطق مختلف شمال کشور نظیر گونه‌های صنوبر، پالونیا، اکالیپتوس.
3 - فراهم آوردن زمینه اجرای پروژه زراعت چوب در مناطق مستعد خارج از جنگل، از طریق جلب‌مشارکت بخش غیر دولتی (به ویژه صاحبان صنایع).
4 - اجرای پروژه‌های توسعه درختکاری و جنگل زراعی در اراضی شیب دار مستعد.
فصل چهارم - استفاده بهینه از منابع موجود و اصلاح روشهای فنی و اجرایی:
ماده 14- با توجه به نقش جنگلهای شمال در حفاظت آب وخاک، تنوع زیستی و لزوم توجه جدی به‌این منابع در برنامه‌ریزی‌های توسعه منطقه‌ای، لازم است طرح آمایش سرزمین برای استانهای شمالی کشور،با تأکید بر اولویت حفاظت و توسعه جنگلها به اجرا درآید.
بدین منظور سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشورموظف است با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و دستگاههای اجرایی و تحقیقاتی ذی ربط، حداکثرظرف مدت سه سال نسبت به تهیه طرح تفصیلی آمایشی حوزه‌های آبریز(آبخیز) شمال کشور اقدام نماید.
ماده 15- به منظور حفاظت کمی و کیفی جنگلهای شمال کشور و توجه به حفظ و ارتقای تنوع زیستی وکارکردهای زیست محیطی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (واحد امور فنی و تدوین ضوابط و معیارها) موظف است کمیته‌ای با همکاری نمایندگان سازمانها و مراجع زیر تشکیل داده و حداکثر ظرف مدت شش ماه‌پس ازابلاغ این تصویبنامه، نسبت به بازنگری شرح خدمات تهیه طرحهای جنگلداری، اقدام نماید:
1 - سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور
2 - سازمان حفاظت محیط زیست
3 - دو نماینده از دانشکده‌های منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه تهران
4 - مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
ماده 16- در بازنگری و تدوین شرح خدمات تهیه و اجرای طرحهای جنگلداری رعایت‌اصل"مدیریت پایدار منابع جنگلی" با تکیه بر معیارهای زیر الزامی است:
1- حفظ و توسعه مناسب کارکردهای حفاظتی - حمایتی اکوسیستمهای جنگلی.
2- حفظ و توسعه مناسب تنوع زیستی در اکوسیستمهای جنگلی.
3- حفظ سلامت و قدرت رشد اکو سیستمهای جنگلی با تأکید بر شناخت و رعایت ارتباط تنگاتنگ ومتعامل مجموعه عوامل اکولوژیک رویشگاه.
4- توجه به شرایط اقتصادی - اجتماعی حاکم بر جنگلهای شمال کشور و رعایت اصل برنامه‌ریزی ومدیریت مشارکتی جنگل نشینان در اجرای طرحهای جنگلداری.
5 - استفاده از تمامی استعدادهای حوزه‌های آبخیز جنگلی با هدف کاهش برداشتهای مجاز فعلی و غیرمجاز از جنگلهای شمال و ایجاد اشتغال سازگار با طبیعت نظیر برنامه‌ریزی بر روی فعالیتهای اکوتوریسم،پرورش آبزیان، صنایع جانبی چوبی.
تبصره - ادامه فعالیتهای معدنی موجود در جنگلهای شمال کشور تا پایان دوره اعتبار پروانه بهره‌برداری‌همچنان بلامانع است.
فصل پنجم - پایش و ارزیابی اقدامات اجرایی در جنگلهای شمال کشور:
ماده 17- در اجرای بهینه سازی وظایف سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگلها، مراتع وآبخیزداری کشور، رعایت موارد زیر الزامی است:
1- سازمان حفاظت محیط زیست استانداردهای زیست محیطی لازم در زمینه طرحهای حفظ، احیا،توسعه و بهره برداری از منابع طبیعی را تهیه و برای تصویب به شورای عالی حفاظت محیط زیست ارایه‌نماید.
2- سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشورطرحهای حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری از منابع‌طبیعی را در چارچوب استانداردهای زیست محیطی مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست تهیه و پس‌از تصویب در مراجع قانونی، به اجرا می‌گذارد.
3- نظارت و ارزیابی طرحهای اجرا شده به منظور رعایت استانداردهای زیست محیطی (موضوع جزء 1این ماده) بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست خواهد بود.
ماده 18- به منظور آگاهی از روند تغییرات کمی و کیفی جنگلهای شمال کشور و شناسایی تأثیرات‌اقدامات اجرایی انجام شده بر وضعیت جنگلها و محیط زیست و تعیین سیاستهای آتی در جهت نیل به‌مدیریت پایدار جنگل،اجرای عملیات اجرایی زیر الزامی است:
1 - اجرای پروژه پایش کمی و کیفی جنگلهای شمال کشور : وزارت جهادکشاورزی (سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور) موظف است در مقاطع زمانی پنج‌ساله اقدام به تهیه و تولید نقشه‌های بزرگ مقیاس (25000:1) جنگلهای شمال کشوربا استفاده از عکسهای‌هوایی و یا اطلاعات ماهواره‌ای نموده و تغییرات حادث شده را در مقاطع فوق به صورت نقشه و آمار از سطح‌و تراکم جنگل ارایه نماید. همچنین در مقاطع زمانی 10 ساله تغییرات کمی و کیفی توده‌های جنگلی را اعم ازمیزان موجودی سرپا - تراکم تاج پوشش - تیپ - وضعیت زادآوری - آمیختگی توده‌ها و تنوع زیستی باآماربرداری زمینی و انتخاب مناطق نمونه یا ایستگاههای ارزیابی بر پایه ملاحظات اکولوژیکی اعم از عوامل‌زیستی و فیزیکی، بررسی نموده و نتایج را به صورت آمار مقطعی و مقایسه‌ای ارایه نماید. در این راستا بررسی‌و تعیین وضعیت اقتصادی و اجتماعی و تغییرات آن به خصوص آمار جمعیت و دام در مقاطع زمانی پنج و ده‌ساله با استفاده از بررسیهای مرکز آمار ایران ضروری خواهد بود.
2 - ایجاد بانک اطلاعات جنگل: وزارت جهادکشاورزی (سازمان جنگلها و مراتع کشور) موظف است با همکاری دستگاههای اجرایی‌ذی‌ربط ظرف دو سال نسبت به ایجاد پایگاه اطلاعات مکانیزه جنگلهای شمال کشور که حاوی تمامیاطلاعات مکانی و توصیفی از وضعیت فعلی جنگلها باشد، اقدام نموده و در مقاطع زمانی مورد اشاره دربند(1) این ماده و نیز پس از هر تجدید نظر در طرحهای اجرایی، نسبت به بهنگام سازی اطلاعات ذخیره‌شده در پایگاه مذکور اقدام نماید.
سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف است داده‌ها و اطلاعات‌جمع‌آوری شده را طبق تقاضا در اختیار دستگاههای اجرایی ذی‌ربط قرار دهد.
مطالب مرتبط
گروه وکلای داداندیش
