آئین نامه اصلاحات ارضی

آئین نامه اصلاحات ارضی

آئین نامه اصلاحات ارضی

فصل اول - اجاره
ماده 1 - در صورتی که مالک بخواهد از اختیار مندرج در بند الف ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی استفاده نماید مخیر است اسناد اجاره را با فرد فرد زارعین داخل نسق و یا با هر یک از آنها به ضمانت شخص دیگری تنظیم و امضا نماید.
تبصره 1 - در صورتی که شرکت تعاونی روستایی در قریه تشکیل شده باشد و زارعین به شرکت مزبور برای اجاره وکالت داده باشند قرارداد اجاره با شرکت تعاونی منعقد خواهد شد و شرکت از کل رقم مال الاجاره وصولی دو درصد به عنوان کارمزد به نفع خود برداشت خواهد نمود.
تبصره 2 - شرایط کلی اجاره و نمونه اوراق وکالتنامه و اجاره نامه از طرف سازمان اصلاحات ارضی تهیه می شود و سایر شرایط با توجه به مقررات مربوط به اصلاحات ارضی با تراضی طرفین تعیین می گردد وکالتنامه ها و اجاره نامه هایی که طبق این ماده تنظیم شود در حکم اسناد رسمی و لازم الاجرا خواهد بود. ماده 2 - مال الاجاره به صورت نقدی تعیین می شود. طرفین می توانند با تراضی یکدیگر تمام یا قسمتی از مال الاجاره را به جنس تبدیل نمایند که از طرف مستاجر به مالک تحویل گردد.
ماده 3 - مدت اجاره سی سال و اجاره بها هر پنج سال یک مرتبه قابل تجدید نظر است .
تبصره - در صورتی که در مدت اجاره بین زارعین و مالکین برای خرید و فروش یا تقسیم ملک موضوع بندهای ب و ج ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی توافق حاصل شود هنگام تنظیم سند اجاره فسخ خواهد شد.
ماده 4 - میزان اجاره بها بر اساس معدل عایدات خالص مالکانه سه ساله اخیر (سالهای 1340 و 1341 و 1342) مورد اجاره با توجه به عرف محل با تراضی زارعین و مالکین تعیین می شود.
در صورت عدم تراضی معدل عایدات خالص مالکانه سه سال مزبور (ضریب ) را سازمان اصلاحات ارضی تعیین خواهد کرد.
تبصره 1 - عایدات خالص عبارت از درآمد ملک پس از وضع عوارض و مستثنیات قانونی و هزینه هایی است که مطابق عرف و معمول محل اختصاصا به عهده مالک می باشد.
تبصره 2 - ضریب اجاره صد درصد معدل عایدات خالص مالکانه سه سال مزبور است .
تبصره 3 - نسبت به املاک و اراضی که در سالهای اخیر آباد شده و بیش از یک الی دو دوره زراعی مورد بهره برداری واقع نشده باشند ضریب اجاره عایدات خالص مالکانه یک ساله یا معدل عواید خالص مالکانه دوساله خواهد بود.
ماده 5 - در صورتی که هر یک از زارعین در سررسید مقرر از پرداخت مال الاجاره خودداری نماید پس از انقضای سه ماه از تاریخ مذکور به درخواست مالک یا مالکین و با اطلاع سازمان اصلاحات ارضی اجاره فسخ می شود و مورد اجاره از ید مستاجر خارج و برای بقیه مدت اجاره (با استیفای حق موجر از نظر وصول مال الاجاره ) به دیگری اجاره داده خواهد شد.
ماده 6 - در صورت فوت مستاجر (زارع ) وراث قانونی او می توانند مورد اجاره را برای بقیه مدت در اختیار داشته باشند مگر این که وراث نخواهند شخصا به امر زراعت اشتغال ورزند که در این صورت به اطلاع سازمان اصلاحات ارضی اجاره فسخ و مورد اجاره از ید ورثه خارج و با استیفای حقوق زارعان آنها طبق معمول محل برای مدت به دیگری داده خواهد شد.
ماده 7 - به منظور ازدیاد درآمد و بالا رفتن تولید محصولات کشاورزی زارعین می توانند با رضایت کتبی مالکین و با اطلاع سازمان اصلاحات ارضی در اراضی مورد اجاره تاسیسات کشاورزی لازم را ایجاد نمایند در صورت عدم توافق بین زارعین و مالکین طبق نظر سازمان اصلاحات ارضی با رعایت حقوق و منافع طرفین و مدلول این ماده عمل خواهد شد.
تبصره - ایجاد اعیانی های مذکور در تبصره ماده بیست و پنج قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب 19/10/40 مشمول مقررات مذکور در همان تبصره خواهد بود. چنانچه زارعین رعایت مفاد ماده مزبور را ننمایند رای سازمان اصلاحات ارضی لازم الاجرا است .
ماده 8 - در مورد اجاره املاک موقوفه عام با رعایت سایر مقررات مربوط به اجاره به ترتیب زیر عمل خواهد شد:
الف - قرارداد اجاره با شرکت تعاونی روستایی محل به وکالت فرد فرد زارعین داخل نسق موقوفه و یا با فرد فرد آنان به ضمانت شخص دیگری منعقد می گردد.
و اسناد اجاره در حکم اسناد رسمی و لازم الاجرا خواهد بود. ب - نسق موجود در املاک موقوفه عام در صورتی به زارع داخل نسق اجاره
داده خواهد شد که عضویت شرکت تعاونی همان ده را پذیرف ته باشد.
ج - مدت اجاره 99 سال و اجاره بها هر پنج سال یک مرتبه قابل تجدید نظر است .
د - مطالبه و دریافت مال الاجاره از زارعین و پرداخت آن به متولی یا متصدی موقوفه به عهده شرکتهای تعاونی مربوط خواهد بود و در موارد لزوم متولی یا متصدی موقوفه می تواند با تقاضای صدور و تعقیب اجراییه نسبت به دریافت مال الاجاره اقدام نماید.
ه - شرکت تعاونی از کل رقم مال الاجاره ای که وصول نماید دو درصد به عنوان کارمزد به نفع شرکت برداشت خواهد کرد.
و شرایط اختصاصی اجاره با در نظر گرفتن منافع وقف به تقاضای متولی یا متصدی موقوفه توسط هیاتی مرکب از متقاضی مزبور و رییس اصلاحات ارضی محل و رییس اوقاف محل یا نمایندگان آنها تعیین می گردد.
ز - اراضی بایر واقع در محدوده دهات موقوفه و همچنین اراضی و دهات موقوفه ای که در حال حاضر فاقد زارع می باشد با نظر سازمان اصلاحات ارضی در اختیار متولی یا متصدی موقوفه خواهد بود که نسبت به آبادی و عمران آن به طوری که صرفه و صلاح موقوفه باشد اقدام نماید.
تبصره - وظایف و اختیاراتی که در این فصل به عهده مالک محول گردیده است در مورد املاک موقوفه به عهده متولی یا متصدی خواهد بود.
ماده 9 - خریداری موقوفات خاص موضوع قسمت اخیر ماده 2 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی موکول به رضایت و تقاضای زارعین موقوفه خواهد بود در صورتی که زارعین حاضر به خرید نباشند مقررات بند الف ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی با رعایت این آیین نامه قابل اجرا خواهد بود.
فصل دوم - فروش
ماده 10 - در صورتی که مالک بخواهد از اختیارات مندرج در بند ب ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی استفاده نماید می تواند ملک مزروعی خود را با تراضی به زارعین داخل نسق به فروشد اسناد انتقال پس از رسیدگی و تایید سازمان اصلاحات ارضی از نظر تشخیص زارعین واقعی تنظیم می گردد.
تبصره 1 - بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی مکلف است با استفاده از اعتباراتی که بدین منظور دولت در اختیار آن بانک می گذرد حداقل معادل یک سوم ارزش ملک را به زارعین خریدار که تقاضا نمایند وام به دهد وام مزبور در موقع تنظیم سند معامله ملک مستقیما از طرف بانک به مالک فروشنده پرداخت و به حساب بدهی زارع منظور خواهد شد پرداخت باقیمانده قیمت طبق شرایط و توافقی است که بین مالک فروشنده و زارع خریدار به عمل می آید.
تبصره 2 - در اجرای تبصره 1 دولت مکلف است مبلغ مورد نیاز را که در هر حال کمتر از یک میلیارد ریال در سال نخواهد بود از محل اعتبارات
عمرانی اختصاص دهد که از طریق بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی به مصرف پرداخت وام به زارعینی که در اجرای بند ب خریدار ملک هستند برسد.
وام های مزبور 15ساله و با بهره سه درصد قابل استرداد از سال ششم به بعد به اقساط مساوی ده ساله بوده و به تدریج که اقساط وام از زارعین وصول می شود به همان میزان از طرف بانک به دولت برگشت داده خواهد شد.
ماده 11 - در مواردی که مالکین ظرف مهلت یک ماه مقرر در ماده 3 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی بند ب ماده 1 را انتخاب نموده ولی
نتوانند با زارعین تراضی نمایند موظفند حداکثر در مدت یک ماه از تاریخ انقضا مهلت فوق یکی از شقوق الف و ج را انتخاب و مراتب را به سازمان اصلاحات ارضی اطلاع دهند.
ماده 12 - در مقابل بدهی زارعین به بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی و مالک فروشنده عین ملک به تناسب بدهی زارع نزد بانک و مالک فروشنده وثیقه گذارده می شود.
ماده 13 - مالکینی که مایل باشند در مقابل بهای تمام یا قسمتی از ملک خود سهام کارخانجات موضوع ماده 6 قانون فروش سهام کارخانجات دولتی را دریافت نمایند می توانند قبوض اقساطی دریافتی از زارعین را در قبال دریافت سهام کارخانجات به بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی انتقال دهند و بانک مزبور در مورد وجوه حاصل از محل وصول اقساط کشاورزان طبق ماده 8 قانون مزبور عمل خواهد کرد.
ماده 14 - مالکینی که از تاریخ اول آذر ماه 1342 تا اول آذر ماه 1343 پیشنهاد واگذاری ملک خود را به استناد تصویبنامه 36104 مورخه 10/12/40 برابر مقررات مربوط به سازمان اصلاحات ارضی می نمایند از مزایای زیر بهره مند خواهند شد:
الف - بهای املاکی که ارزش آن تا مبلغ پانصد هزار (500000) ریال باشد 95% آن در حین انجام معامله و بقیه به اقساط 14ساله با بهره شش درصد پرداخت خواهد شد.
ب - بهای املاکی که ارزش آن بیش از پانصد هزار (500000) ریال باشد تا پانصد هزار (500000) ریال نقدا و مازاد آن در 14 سال با بهره شش درصد در سال به اقساط مساوی پرداخت خواهد شد و کسانی که پس از اول آذر ماه 1343 پیشنهاد واگذاری نمایند از این مزایا از طریق واگذاری سهام کارخانجات با رعایت ماده 6 قانون در فروش سهام کارخانجات دولتی بهره مند خواهند شد.
تبصره - محصول شتوی زیر خاک و محصول بهاره (برنج و چغندر و پنبه و صیفی و غیره ) املاکی که طبق این ماده معامله می شوند در صورتی که قبل از فروش کشت شده باشد بر اساس بند ب ماده 1 مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی کمافی السابق طبق معمول قبلی بین زارعین و مالکین تقسیم خواهد شد.
فصل سوم - تقسیم
ماده 15 - در صورتی که مالک (مالک یک ده شش دانگ ) و یا اکثریت مالکین (اکثریت بر حسب میزان تراضی مالکیت ) به خواهند از اختیار مندرج در بند ج ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی استفاده نمایند و بین آنها و زارعین در مورد تقسیم اراضی حاصل نشود باید پیشنهاد خود را به سازمان اصلاحات ارضی تسلیم نمایند. سازمان ملک را به نسبت بهره مالکانه با حقابه مربوط بین مالک یا مالکین مزبور از یک طرف و زارعین از طرف دیگر با توجه به اوضاع و احوال محل به نحوی که حتی الامکان سهم هر کدام از مالکین یک جا تعیین گردد افراز خواهد نمود. هزینه افراز بر عهده مالک یا مالکین و زارعین به نسبت سهام آنها خواهد بود سهم هر یک از زارعین بر طبق نسق بندی جدیدی بر اساس و به نسبت نسق بندی قبلی تعیین و به هر یک از آنها انتقال داده می شود.
تبصره - تا زمانی که نقشه برداری به عمل نیامده افراز و تقسیم بر مبنای مبذر یا واحدهای محلی از قبیل جفت گاو - بنه - جریب و امثال آن
انجام خواهد شد.
ماده 16 - دو پنجم (5)/(2) قیمت ملکی که در نتیجه تقسیم به زارعین واگذار می شود بر اساس بالاترین ضریب منطقه قیمت گذاری و به ترتیب زیر پرداخت خواهد شد:
معادل یک سوم (3)/(1) قیمت مزبور با استفاده از تبصره های 1 و 2 ماده 10 این آیین نامه به وسیله بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی تادیه می شود و بقیه آن در مدت ده سال از طرف زارعین به اقساط مساوی به مالک یا مالکین پرداخت خواهد شد.
تبصره 1 - مواد 12 و 13 این آیین نامه در مورد تقسیم نیز لازم الرعایه است .
تبصره 2 - منظور از بالاترین ضریب منطقه بالاترین ضریب مناطق شهرستانی است که ملک در آن واقع و در اجرای قانون اصلاحات ارضی تعیین و اعلام شده است .
ماده 17 - در صورت توافق اکثریت زارعین و مالکین هر ده بهره برداری آن ده به صورت یک واحد سهامی زراعی توسط هیات مدیره ای مرکب از سه نفر که یک نفر از طرف زارعین و نفر دوم از طرف مالک یا مالکین و نفر سوم با توافق طرفین انتخاب می شود اداره خواهد شد. در صورت عدم توافق نماینده سوم از طرف وزارت کشاورزی تعیین می شود.
تبصره 1 - سهام اشخاص اعم از زارع و مالک در این واحد زراعی عبارت از میزان حق السهمی است که نسبت به مجموع عواید با توجه به مالکیت عوامل مختلف زراعی طبق عرف و معمول محل نصیب آنها می شود.
تبصره 2 - بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی مکلف است به منظور تقویت واحدهای مذکور تسهیلات لازم فراهم آورده و کمکهای اعتباری کافی در اختیار واحدهای مذکور به گذارد سازمان مرکزی تعاون روستایی نیز مکلف است در تشکیل و حسن اداره واحدهای مزبور کمک و راهنمایی های لازم را به نماید.
تبصره 3 - عمل زراعت در این واحد زراعی برابر نسق توسط زارعین مربوط انجام می شود.
تبصره 4 - مقررات مربوط به تشکیل و طرز کار و حدود وظایف و اختیارات واحد مزبور و هیات مدیره و سایر مسایل مربوط از طرف وزارت کشاورزی تهیه و پس از تصویب هیات وزیران حداکثر دو ماه پس از تصویب این آیین نامه منتشر خواهد شد.
فصل چهارم - مواد عمومی و متفرقه
ماده 18 - دولت مکلف است حداکثر تا سه ماه پس از تصویب این آیین نامه آگهی موضوع ماده 3 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی را منتشر نماید.
مالکین موظفند ظرف یک ماه مقرر در ماده مزبور هر یک از شقوق را که مایل باشند انتخاب و به اصلاحات ارضی محل کتبا اطلاع دهند.
ماده 19 - اراضی مکانیزه تا پانصد هکتار در هر ده و برای هر مالک مشمول مقررات ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی نخواهد بود.
اراضی مکانیزه مازاد بر مقدار مذکور در هر ده در صورتی که با تاسیسات و وسایلی که مالک شخصا و با سرمایه خود و یا به طریق دیگر ایجاد نموده مورد بهره برداری و زراعت باشد مشمول مقررات عمران اراضی بایر بوده و مادام که به طریق مزبور مورد استفاده واقع شود در ملکیت مالک باقی خواهد ماند.
ماده 20 - زراعت هایی که توسط کارگر کشاورزی انجام و حداقل عملیات شخم به وسیله ماشین کشاورزی صورت گیرد زراعت مکانیزه شناخته می شود.
ماده 21 - مادام که طبق یکی از شقوق مذکور در این آیین نامه تعیین تکلیف قطعی نشده است وظایف و روابط مالک و زارع به شرحی است که در فصل هفتم قانون اصلاحات ارضی مصوب نوزدهم دی ماه 1340 مذکور است .
ماده 22 - سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در اجرای مقررات اصلاحات ارضی مکلف است به تدریج برای تشکیل شرکتهای تعاونی روستایی در دهات مشمول اصلاحات ارضی و اتحادیه های تعاونی اقدام و شرکتها و اتحادیه های مزبور را سرپرستی و از نظر مالی و فنی کمک نماید و موجبات تربیت عملی روستاییان را برای ایجاد و اداره شرکتهای تعاونی فراهم کند.
ماده 23 - مالکینی که طبق یکی از شقوق مقرر عمل می نمایند در استفاده از زمینهای بایر و موات به منظور عمران طبق آیین نامه واگذاری اراضی بایر و موات که توسط وزارت کشاورزی تهیه و پس از تصویب هیات دولت اجرا خواهد گردید حق تقدم خواهند داشت و بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی با اعطا وام به این مالکین وسیله عمران زمینهای بایر و موات را فراهم خواهد نمود.
ماده 24 - در مورد املاکی که به ثبت نرسیده و یا مجهول المالک تلقی گردد سازمان اصلاحات ارضی با اطلاع دادستان شهرستان مربوط وظایف مقرر در قانون اصلاحات ارضی و مواد الحاقی و سایر مقررات را به قایم مقامی مالک یا متصرف انجام می دهد.
وجوه و یا قبوض اقساطی و دستور پرداخت های این قبیل املاک در صندوق ثبت یا دادگستری تودیع خواهد شد تا پس از تعیین تکلیف قطعی از طرف مراجع قانونی به ذیحق پرداخت گردد.
تبصره 1 - در صورتی که مالک یا مالکین برای تکمیل مستندات مالکیت یا درخواست صدور حکم انحصار وراثت اقدام ننمایند سازمان اصلاحات ارضی در این قبیل موارد نیز به قایم مقامی آنها اقدام خواهد کرد.
تبصره 2 - مالکین یا متصرفین این قبیل املاک و همچنین املاکی که به ثبت آنها اعتراض شده است می توانند تمام یا قسمتی از وجوه یا قبوض و یا دستور پرداختهای تودیع شده را بر طبق دستور سازمان اصلاحات ارضی در مقابل تضمین یا تامین کافی دریافت نمایند. در صورتی که رای محاکم قانونی شخص یا اشخاص دیگری را مالک یا ذیحق به شناسد وجوه و یا قبوض و یا دستور پرداختهای مذکور از دریافت کنندگان مسترد و به مالکین و یا ذوی الحقوق تحویل خواهد شد.
ماده 25 - کلیه اماکن عمومی واقع در محدوده دهات مشمول تقسیم بنا به تشخیص سازمان اصلاحات ارضی به منظور استفاده اهالی ده بلاعوض به ملکیت شرکت تعاونی مربوط در می آید. حفاظت و مراقبت این قبیل اماکن از هر جهت به عهده شرکت تعاونی می باشد. استفاده از مراتع واقع در محدوده دهات بر طبق معمول محل برابر آیین نامه ای خواهد بود که پس از تصویب هیات وزیران به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده 26 - خانه هایی که زارعین در آن سکونت دارند کماکان در اختیار آنها باقی و به تبع مالک مزروعی به آنان واگذار می گردد.
ماده 27 - در مورد باغات و بیشه ها (اعم از باغ میوه - قلمستانها - نخلستانها - باغات مرکبات - چای - حنا - و امثال آنها) و همچنین باغات
غارسی که در محدوده دهات واقع شده و زارع با مالک در اعیانی شرکت دارد مالک یا مالکین می توانند با رضایت زارعین اعیانی و حقوق آنها را خریداری نموده یا زارعین به فروشنده و یا سهم خود را با حقابه مربوط مفروز نمایند.
ماده 28 - عرصه باغات و بیشه های واقع در محدوده دهات که اعیانی آن کلا متعلق به زارعین است و همچنین عرصه سایر اعیانیهای آنان به استثنای خانه های مسکونی به تراضی مالکین و زارعین ارزیابی و با استفاده از حقابه طبق معمول محل به زارعین فروخته خواهد شد. در صورت عدم تراضی مالک و زارع رای سازمان اصلاحات ارضی قاطع است .
تبصره - افرادی که خارج از ده محل وقوع باغ سکونت دارند و حقوق زارعین را خریده اند نمی توانند از مقررات مواد 27 و 28 این آیین نامه
استفاده نمایند.
ماده 29 - کلیه عقود قانونی از قبیل اجاره معاملات با حق استرداد عمری - رقبی - سکنی و نظایر آنها که مانع از اجرای مقررات اصلاحات ارضی باشد موقع تنظیم سند موضوع مواد 1 و 2 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی فسخ یا فک شده محسوب می گردد و طبق مقررات اصلاحات ارضی عمل خواهد شد و وجوه حاصل در صندوق ثبت یا دادگستری تودیع می گردد تا پس از تراضی طرفین یا صدور حکم از طرف مراجع قانونی به ذوی الحقوق پرداخت شود.
ماده 30 - املاک شخصی یا موقوفاتی که مشمول مواد 1 و 2 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی بوده و در تاریخ تصویب این آیین نامه در اجاره می باشد مستاجرین یا موجرین آنها می توانند پس از تصویب این آیین نامه اجاره را از ابتدای سال زارعی 1343 - 1344 فسخ نمایند. در این صورت هر گونه سند ثبتی - عادی - چک بانک - سفته و امثال آن بابت مال الاجاره املاکی که اجاره آنها فسخ می شود و مربوط به بقیه مدت باشد باطل و از درجه اعتبار ساقط است .
تبصره - کلیه حقوق و تکالیف و مطالبات موجر و مستاجر تا تاریخ فسخ اجاره به قوت خود باقی بوده و طرفین موقع فسخ ملزم به رعایت حقوق و پرداخت و واریز مطالبات یکدیگر در مورد اجاره می باشند.
ماده 31 - کلیه معاملات و عملیات ثبتی مربوط به نقل و انتقالات - اجاره - وکالتنامه - افراز و امثال آنها موضوع این آیین نامه از پرداخت هر گونه حق ثبت و عوارض و مالیات و تمبر معاف می باشد.
ماده 32 - افراد صیفی کار که با ترتیب و قرار خاصی در زراعت صیفی شرکت می کنند زارع داخل نسق ده شناخته نمی شوند.
ماده 33 - در دهاتی که بند ج از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی به مورد اجرا گذارده می شود مالکین موظفند به نسبت اراضی آبی تقسیم شده بین خود و زارعین آنان را در گردش آب و مالکیت منابع آب شرکت دهند. اداره امور این منابع به عهده اکثریت صاحبان آن یا شرکت تعاونی یا هیات مدیره واحد سهامی زراعی است که به امانت از طرف عموم آن را اداره می نمایند ولی عموم مالکین اراضی مزروعی باید مخارج را به نسبت سهم مالکیت خود به پردازند. در صورت امتناع یک یا چند نفر از شرکا از پرداخت هزینه مزبور با نظر سازمان اصلاحات ارضی بقیه شرکا مخارج لازم را تادیه و سهم شریک مستنکف هنگام برداشت محصول به اضافه یک درصد در هر ماه به عنوان زیان دیر کرد از سهم او وصول و ایصال خواهد شد.
تبصره - وجوه حاصل از زیان دیر کرد به مصرف هزینه های عمرانی یا عمومی ده خواهد رسید.
ماده 34 - در مورد اراضی آبی و باغاتی که از منابع آب متعلق به افراد دیگر مشروب می گردد وضع تقسیم و استفاده از آب به ترتیبی خواهد بود که در تاریخ تصویب این آیین نامه معمول است . در صورتی که مالکین منابع آب به ترتیب مزبور عمل ننمایند سازمان اصلاحات ارضی با توجه به رویه متداول ترتیب استفاده از منابع آب را خواهد داد در هر صورت مالکین منابع آب منحصرا استحقاق دریافت آب بها را برابر عرف محل خواهند داشت .
تبصره 1 - در اول هر سال زراعی نرخ واحد محلی آب هر یک از منابع آب به تراضی طرفین تعیین می شود در صورت عدم تراضی طبق رای سازمان اصلاحات ارضی عمل خواهد شد.
تبصره 2 - در صورتی که مالکین منابع آب مذکور در این ماده از نگاهداری و تنقیه و لاروبی امتناع نمایند وزارت کشاورزی به نحوی که مقتضی بداند اقدام و هزینه های لازم را از محل آب بها تامین خواهد کرد.
ماده 35 - در دهاتی که طبق بند ج از ماده 1 مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی عمل می شود در صورتی که اراضی زراعی به وسیله چاه عمیق - نیمه عمیق و یا با استفاده از موتور پمپ یا سایر وسایل موتوری مشروب گردد منابع آب از تقسیم مستثنی و به ترتیبی که در تاریخ تصویب این آیین نامه معمول است آب اراضی آبی انتقالی به زارعین تامین و آب بهای عادله بر اساس عرف یا به تراضی و در صورت اختلاف ، با نظر سازمان اصلاحات ارضی تعیین و پرداخت خواهد شد.
ماده 36 - در هر یک از مناطق کشور که دولت از نظر ایجاد منابع آب و شبکه آبیاری و سایر امور عمرانی اقدام به تشکیل سازمانهای عمرانی نموده یا به نماید مالکین و زارعین از نظر شبکه بندی آبیاری و قطعه بندی و سایر امور فنی موظف به قبول و اجرای طرح سازمان مربوط خواهند بود.
ماده 37 - در مواردی که مالکین نسبت به انتخاب یکی از شقوق مندرج در این آیین نامه و تسلیم اظهارنامه و امضا اسناد به وظایف مقرر اقدام نکنند
سازمان اصلاحات ارضی با تصویب شورای اصلاحات ارضی برای هر منطقه دو بار و به فاصله ده روز به وسیله یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار مرکز و یا سایر وسایل معمول و مناسب محل آگهی لازم و منتشر خواهد کرد. پس از خاتمه یک ماه از تاریخ انتشار آخرین آگهی سازمان اصلاحات ارضی به قائم مقامی مستنکف و به نمایندگی او اقدام و یا اسناد مربوطه را امضا می نماید. نسبت به سایر مواد مذکور در این آیین نامه چنانچه زارعین و مالکین توافق ننمایند و یا زارعین استنکاف نموده و یا به وظایف مقرر عمل نکنند سازمان اصلاحات ارضی هر محل با توجه به مقررات اصلاحات ارضی راسا اقدام خواهد نمود.
ماده 38 - در مواردی که شورای اصلاحات ارضی تشخیص دهد در اسنادی که در اجرای مقررات اصلاحات ارضی تنظیم شده اشتباهی رخ داده است رای به اصلاح یا اقاله یا ابطال سند خواهد داد. رای مزبور برای دفاتر اسناد رسمی و دوایر ثبت اسناد و املاک لازم الاجرا خواهد بود و در صورتی که رای مزبور خللی به حق دیگری برساند حسب تقاضای ذینفع طبق قسمت اخیر ماده 1 قانون مربوط به اشتباهات ثبتی و اسناد معارض مصوب 1333 عمل خواهد شد.
ماده 39 - هر گونه معامله به اشخاص نسبت به املاک و رقباتی که در اجرای مقررات اصلاحات ارضی مصوب نوزدهم دی ماه 1340 مالکین مجاز به تملک آن هستند و تا تاریخ 28 اردیبهشت ماه 1343 (تاریخ تسلیم آیین نامه به مجلس شورای ملی ) انجام شده باشد معتبر است .
معاملات قطعی با اشخاص از تاریخ مذکور تا اجرای مقررات قانون موضوع آگهی مندرج در ماده 18 این آیین نامه در هر منطقه به شرطی معتبر خواهد بود که ملک یک جا و با یک نفر معامله شده باشد و پس از آن هر گونه معامله مجاز خواهد بود.
تبصره - مقررات این ماده شامل مستثنیات قانونی نخواهد بود.
ماده 40 - املاک مسلوب المنفعه و بایره در اختیار مالکین آن گذارده می شود که حداکثر ظرف پنج سال برای آبادانی آن شخصا یا به هر نحو که مقتضی بدانند اقدام نمایند چنانچه ظرف مدت فوق مالک مالکین به تعهدات خود عمل نکنند ملک از ید آنها خارج و بلاعوض در اختیار دولت قرار گرفته و مشمول مقررات عمران اراضی بایر خواهد شد.
ماده 41 - وزارت کشاورزی مجاز است اراضی بایر دهاتی را که به موجب مقررات اصلاحات ارضی به دولت منتقل شده یا می شود برای تاسیسات خیریه - امور بهداشتی - فرهنگی - ورزشی - کشاورزی و یا ایجاد تاسیسات صنعتی به وزارت خانه ها و موسسات دولتی و شهرداریها که امور مذکور جز وظایف آنها باشد مجانا واگذار نماید.
ماده 42 - رفع اختلاف بین زارعین و مالکین در امور مربوط به کشاورزی به مامورین اصلاحات ارضی محول است در صورتی که نظر مامور اصلاحات ارضی مورد اعتراض قرار گیرد معترض می تواند ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ نظر مزبور اعتراض خود را به سازمان اصلاحات ارضی استان یا شهرستان تسلیم نماید.
اعتراضات در کمیسیونهای سه نفری مرکب از کارمندان وزارت کشاورزی که برای رسیدگی به این گونه اعتراضات در ادارات کل کشاورزی یا ادارات کشاورزی تشکیل می شود مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت رای صادره از کمیسیون سه نفری قطعی بوده و دستور لازم به وسیله رییس اصلاحات ارضی محل برای اجرای آن به ژاندارمری ابلاغ می گردد و مامورین ژاندارمری مکلف است به اجرای آرا صادره می باشند.
تبصره - اعضا کمیسیونهای مندرج در این ماده به پیشنهاد رییس اصلاحات ارضی استان و با تصویب وزارت کشاورزی تعیین می شود.
ماده 43 - اراضی مزروعی و باغات واقع در محدوده شهرها مشمول مقررات اصلاحات ارضی نبوده قطع و فصل دعاوی و اختلافات مربوط به این گونه اراضی و باغات و حفظ حقوق مالکین و زارعین مربوط در صلاحیت مراجع قضایی است .
ماده 44 - مدت پرداخت قیمت املاکی که قبل از تاریخ تصویب مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی از طرف دولت خریداری شده به شرط این که قبوض مربوط به معاملات مزبور تا تاریخ فوق به اختیار مالکین داده شده و هنوز در اختیار اشخاص باشد ده ساله خواهد بود.
ماده 45 - مالکینی که مساحت اراضی مزروعی آنان در مناطق مختلف کشور از میزان مساحت های مندرج در جدول زیر تجاوز نکند می توانند طبق تبصره های 1 و 2 ماده 22 قانون اصلاحات ارضی حقوق زارعین ملک خود را به تراضی خریداری و شخصا مورد بهره برداری قرار دهند و یا به یکی از طرق قانونی دیگر عمل نمایند.
در صورتی که اراضی مزروعی مالک از مساحت های مندرج در این ماده تجاوز نماید مالک می تواند تا مساحت های زیر به ترتیبی مندرج در این ماده مورد عمل قرار دهد و نسبت به مازاد موظف است فقط بر طبق بندهای الف و یا (ب ) ماده 1 از مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی عمل کند. در صورت اختلاف بین مالکین و زارعین رای سازمان اصلاحات ارضی قاطع خواهد بود.
1 - اراضی شالیزار استانهای گیلان و مازندران 20 هکتار.
2 - حومه شهرهای تهران - ورامین - دماوند - شهر ری - شمیران - کرج 30 هکتار.
3 - سایر اراضی و دهات تابع شهرستانهای مذکور در بند 2 70 هکتار.
4 - حومه مراکز استانها به استثنا کرمان - سنندج -زاهدان 50 هکتار.
5 - شهرستانهای گرگان - گنبد - اراضی دشت مغان و اراضی غیر شالیزار استانهای گیلان و مازندران 40 هکتار.
6 - خوزستان - بلوچستان - سیستان 150 هکتار.
7 - سایر نقاط کشور 100 هکتار.
تبصره 1 - تا زمانی که مساحی به عمل نیامده برابری مساحتهای مذکور در فوق با مبذر یا واحدهای محلی از قبیل جفت گاو - بنه - جریب و امثال آن در هر منطقه بنا به گواهی اداره کشاورزی محل و موافقت سازمان اصلاحات ارضی مشخص می شود.
تبصره 2 - مالکین مشمول این ماده به شرطی می توانند از مقررات مندرج در فوق استفاده نمایند که زراعت مکانیزه آنان از میزان مساحتهای بالا
تجاوز نکند.
تبصره 3 - مالکین مشمول این ماده در صورت تمایل می توانند از سایر مقررات این آیین نامه نیز استفاده نمانید.
ماده 46 - زارعین و مالکینی که رعایت حقوق یکدیگر را طبق مقررات اصلاحات ارضی ننمایند با نظر شورای اصلاحات ارضی از حمایت و استفاده از مزایای مقررات مزبور محروم خواهند شد.
ماده 47 - وزارت کشاورزی مکلف است ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این آیین نامه به منظور حسن اداره امور زراعتی و جلوگیری از ناکاشت ماندن اراضی و همچنین از خردشدن آن و تنظیم روابط زارعین و حفظ حداقل واحد اقتصاد زراعی آیین نامه های لازم را تهیه و پس از تصویب هیات دولت به موقع اجرا به گذارد.
آیین نامه بالا که مشتمل بر چهار فصل و چهل و هفت ماده و سی تبصره است و به موجب ماده واحده مصوب سیزدهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و چهل و سه به مجلس شورای ملی تقدیم و به کمیسیون خاص مشترک مجلسین ارجاع شده بود در تاریخ سوم مرداد ماه یک هزار و سیصد و چهل و سه به تصویب کمیسیون مزبور رسیده و قابل اجرا می باشد.
رییس مجلس شورای ملی رییس مجلس سنا
مهندس عبدالله ریاضی مهندس شریف امامی

برای مشاهده متن ایین نامه اینجا کلیک کنید.

آئین نامه اصلاحات ارضی